Στις ατομικές συνεδρίες που κάνω με θεραπευόμενους μου, συνηθίζω πολλές φορές να τους μιλάω για τις τρεις συνθήκες με τις οποίες αλληλεπιδρούμε με τους γύρω μας και με τον ίδιο μας τον εαυτό. Θα μου πει κάποιος, αλληλεπίδραση με τον εαυτό μας? Πιστεύω πως ναι. Αλληλεπιδρούμε και με μας τους ίδιους σα να επρόκειτο για δυο διαφορετικά άτομα, μη σας πω και τρία, ίσως και τέσσερα.
Όταν ξεκίνησα τις δικές μου ατομικές συνεδρίες, αυτό το ”καθάρισμα της καμινάδας” όπως το λέει ο Irvin D. Yalom άρχισα να ξεκαθαρίζω μέσα μου κομμάτια που δεν ταιριάζανε το ένα με το άλλο. Κομμάτια που μαλώνανε μεταξύ τους. Με τον καιρό κατάλαβα πως αν αυτά τα κομμάτια έπαιρναν τον χώρο και τον χρόνο που τους άξιζε να έχουν ίσως και να τα βρίσκανε μεταξύ τους. Με αυτήν την λογική λοιπόν δέχτηκα πως είμαι όχι ένας άλλα πολλοί. Έτσι ξεκίνησα να αλληλεπιδρώ με εμένα.
Έρχομαι πάλι στις τρεις συνθήκες. Είναι τρεις μαγικές λέξεις. Μαγικές? Τι σημαίνει άραγε για μένα αυτή η λέξη? Γιατί τις λέω έτσι εγώ? Για σας η λέξη μαγικό μπορεί να σημαίνει κάτι άλλο. Τι να σημαίνει για σας? Θα θελα να ξέρω τι. Εγώ ωστόσο θα προσέξω να είμαι πιο συγκεκριμένος με τις έννοιες που βγαίνουν από το δικό μου μέσα. Όχι δεν θα φοβηθώ να σας πω τι σημαίνει για μένα αυτή η λέξη. Πως αλλιώς θα γνωρίσετε τον τρόπο που σκέφτομαι?
Σας έδωσα ένα γρήγορο παράδειγμα για τις τρεις συνθήκες. Ενσυναίσθηση-Αποδοχή-Αυθεντικότητα. Και θα σας δώσω ακόμη ένα.
Εγώ σας μιλάω για μένα. Σας ανέφερα πως κάνω ατομικές συνεδρίες και πως καθαρίζω την καμινάδα της ψυχής μου. Μπαίνω άραγε στην διαδικασία να σκεφτώ πως είναι για σας αυτό που λέω? Τι να σημαίνει για σας αυτό που ακούτε? Πόσο μπορείτε να το ακούσετε και τι ξυπνάει μέσα σας αυτό? Μπορώ να κάνω μια παύση και να προσπαθήσω να καταλάβω τι σημαίνει για σας? Μπορώ? Και αν μπορώ πόσο θα σταθώ στο δικό σας και πόσο στο δικό μου? Και αν μένοντας σε εσάς, ”σκοτώσω” το δικό μου? Όχι, όχι. Θα πρέπει να σας πω και εγώ το δικό μου, όσο και αν αυτό εκ πρώτης ματιάς μπορεί να φανεί ότι απειλεί την σχέση μας. Εκ πρώτης ματιάς. Γιατί στην πραγματικότητα, αν σταθώ και στο πως είναι για σας αυτό και το αποδεχτώ, τότε σίγουρα η σχέση μας όχι μόνο δεν απειλείται αλλά ενδυναμώνει. Θα σας εξηγήσω τι συμβαίνει.
Η ενσυναίσθηση είναι μια ικανότητα του ανθρώπου και μόνο αυτού. Μερικοί από μας την έχουμε πιο αναπτυγμένη μέσα μας και άλλοι λιγότερο. Και θέλω να πω ότι έχει μια νευρο-αναπτυξιακή βάση όλο αυτό. Επιγραμματικά αναφέρω τους καθρεπτικούς νευρώνες. Νευρικά κύτταρα του εγκεφάλου που φαίνεται ότι ενεργοποιούνται κατά την αλληλεπίδραση μας με τους άλλους, μια ενεργοποίηση που βοηθάει εν τέλη να μπορούμε να κατανοήσουμε την διάθεση και το συναίσθημα του απέναντί μας. Είναι σημαντικό για τον άλλον αυτό. Να νιώθει πως τον καταλαβαίνουμε. Είναι σημαντικό και για μας τους ίδιους. Όταν μπορούμε να ”διαβάσουμε” την διάθεση του άλλου, μπορούμε να μεταφέρουμε καλύτερα μια πληροφορία.
Η αποδοχή έρχεται μετά την ενσυναίσθηση και την αυθεντικότητα. Αν και αυτό δεν είναι πάντα απόλυτο. Για να αποδεχτούμε αυτό που νιώθει ή είναι ή ακούμε από τον άλλον πρέπει πρώτα να δούμε πως φαίνεται σε μας, πως είναι για μας, πως το ακούμε εμείς. Αυτό για να γίνει χρειάζεται να είμαστε πρώτα αυθεντικοί σε εμάς και μετά στον άλλον. Είναι πιο εύκολο να αποδεχτούμε σε κάποιον μια ιδιότητα ή κατάσταση την οποία βιώνουμε και εμείς. Το δύσκολο είναι να αποδεχτούμε στον άλλον , όχι τόσο αυτό που δεν έχουμε εμείς, αλλά αυ΄το που πάει ενάντια στις πυρηνικές μας πεποιθήσεις. Σκεφτείκατε ποτέ αλήθεια πως ως κακό ορίζουμε αυτό που πάει κόντρα στις πυρηνικές μας πεποιθήσεις?
Αφήνω τελευταία την αυθεντικότητα γιατί θεωρώ πως είναι η δυσκολότερη συνθήκη. Αυθεντικός δεν είναι μόνο αυτός που μπορεί να δείξει τον θυμό του απέναντι σε κάποιον που μόλις τον ματαίωσε, αλλά και αυτός που μπορεί να δείξει την ντροπή του, την αμηχανία του, την συμπάθεια του, την αγάπη του προς τον άλλον. Ναι εντάξει, καταλαβαίνω πως μια θυμωμένη κουβέντα λέγεται πολύ πιο εύκολα από δυο δάκρυα που θα έπρεπε να κυλήσουν αλλά δεν τολμούν να βγουν πιο έξω από τον δακρικό αδένα. Είναι πιο εύκολο και ξέρετε γιατί? Γιατί η αυθεντικότητα δεν έχει γίνει κτήμα μας. Δεν έχει πάρει τον χώρο και τον χρόνο που της αξίζουν μέσα μας. Οι πυρηνικές μας πεποιθήσεις, που ριζώσανε μέσα μας, κατά την παιδική ηλικία, μας διατάζουν, μας υποτάσσουν, μας ελέγχουν. Πόσο μπορούμε να βγούμε από συναισθήματα και καταστάσεις που μας ευνουχίζουν, μας μουδιάζουν, μας φοβίζουν, μας ματαιώνουν και να μείνουμε αυθεντικοί απέναντι στον άλλον? Αυθεντικός δεν είναι μόνο αυτός που θα εκφράσει την επιθυμία του χωρίς να φοβηθεί. Είναι και αυτός που θα εκφράσει τον φόβο του απέναντι σε αυτό που άκουσε, την ντροπή του, την ανησυχία του.
Οι τρεις συνθήκες μπορούν να εφαρμοστούν αρχικά σε ανθρώπους δικούς μας. Θα δούμε όμως σιγα-σιγά πως μπορούν να εφαρμοστούν και προς τρίτους. Και αν το προσπαθήσουμε, θα είναι για το δικό μας καλό και όχι για το καλό των άλλων. Πρώτα βοηθάει εμάς και μετά τους άλλους.
Στις ατομικές συνεδρίες που κάνω με τους θεραπευόμενους μου, όταν μπαίνουν σε λέξεις όλα όσα σας είπα παρά πάνω, οι τρεις συνθήκες παίρνουν άλλη διάσταση μέσα τους. Είναι σαν οι ίδιοι να μεταφέρονται σε άλλη θέση και να αλλάζει η οπτική τους γωνία. Η θέση βέβαια στην οποία έρχονται δεν είναι η καλύτερη δυνατή. Θέλει δουλειά για να μπορούν οι συνθήκες να εφαρμόζονται αυτόματα. Είναι όμως σημαντικό να ξέρουν πως ακόμη και η αλλαγή της θέσης είναι επίτευγμα.
Αποδοχή, ενσυναίσθηση και αυθεντικότητα. Τι άλλο να ζητάμε από τους δικούς μας ανθρώπους? Από τους φίλους μας, τους συγγενείς μας, τους συντρόφους μας? Η απότερη ανάγκη του ανθρώπου είναι να αγαπηθεί. Δεν θα πρέπει να το ξεχάσουμε πότέ αυτό όσο αλληλεπιδρούμε. Και οι τρεις αυτές συνθήκες σε αρμονία μεταξύ τους χαρίζουν απλώχερα αυτήν την ανθρώπινη ανάγκη.
Μου έρχονται πολλά παραδείγματα στο μυαλό από θεραπευόμενους μου και θα μπορούσα με τις ώρες να σας μιλάω για την αποτελεσματικότητα των συνθηκών στην κοινωνική μας και προσωπική μας ζωή. Θα μείνω με την σκέψη πως με αυτά τα λίγα που μόλις διαβάσατε ίσως να μετακινηθήκατε λίγο προς μια άλλη οπτική γωνία.
Σκεφτείτε το…
