Τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης είναι πιο συχνά στις γυναίκες που ζουν στις Δυτικές Χώρες συγκριτικά με τις γυναίκες που ζουν σε άλλα μέρη του κόσμου. Ο τρόπος που οι γυναίκες αντιμετωπίζουν την αλλαγή αυτή στη ζωή τους και η ψυχική τους διάθεση εκείνη την περίοδο είναι ένας πολύ σημαντικός παράγοντας και επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό τη συχνότητα και την ένταση των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε το γεγονός ότι έχει αναφερθεί πως σε λαούς που θεωρούν τις μεγάλες γυναίκες αξιοσέβαστες για τη σοφία και την πείρα τους, η αντιμετώπιση της εμμηνόπαυσης από αυτές είναι πιο θετική με αποτέλεσμα να βιώνουν πολύ λιγότερα συμπτώματα.
Πολλές γυναίκες θεωρούν την εμμηνόπαυση ένα μεταίχμιο στη ζωή τους, ενώ μερικές το αντιμετωπίζουν ακόμα και σαν ασθένεια. Στην πραγματικότητα είναι ένα φυσιολογικό στάδιο της γυναικείας ζωής που καθορίζει το τέλος της αναπαραγωγικής ηλικίας της γυναίκας. Συνήθως εμφανίζεται μεταξύ των 45 και των 55 ετών και ολοκληρώνεται όταν το γυναικείο σώμα έχει πια απελευθερώσει όλα τα ωοθυλάκια που υπάρχουν στις ωοθήκες του, με αποτέλεσμα τη διακοπή της εμμηνόρροιας. Η περίοδος αυτή χαρακτηρίζεται από άτακτο εμμηνορροϊκό κύκλο, μειωμένη έκκριση οιστρογόνων και μια ποικιλία συμπτωμάτων που μπορεί να διαφέρουν πολύ από γυναίκα σε γυναίκα. Γυναίκες που δεν έχουν περίοδο για ένα χρόνο θεωρούνται μετεμμηνοπαυσιακές. Ως αποτέλεσμα των μειωμένων επιπέδων των οιστρογόνων, οι μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες έχουν υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης οστεοπόρωσης και καρδιακών παθήσεων.
Συμπτώματα Εμμηνόπαυσης
Στα εμμηνοπαυσιακά συμπτώματα περιλαμβάνονται τα ακόλουθα:
• Ανώμαλος/άτακτος εμμηνορροϊκός κύκλος
• Κνησμός και ξηρότητα του κόλπου
• Εξάψεις & νυχτερινή εφίδρωση
• Ταχυπαλμίες
• Κατάθλιψη
• Πονοκέφαλοι
• Ευερεθιστικότητα
• Αϋπνία
• Κόπωση
• Αύξηση βάρους
• Συχνοουρία
• Κατακράτηση υγρών
Μερικά από αυτά τα συμπτώματα μπορούν να αποδοθούν στη μειωμένη παραγωγή οιστρογόνων (1):
> Ανώμαλη εμμηνόρροια ~ κατά τη διάρκεια της εμμηνόπαυσης οι γυναίκες μπορεί να βιώνουν διάφορα πρότυπα εμμηνόρροιας. Μερικές γυναίκες διαπιστώνουν ότι ο μηνιαίος κύκλος τους διακόπτεται ξαφνικά. Άλλες παρατηρούν ότι η περίοδός τους γίνεται όλο και πιο σπάνια με προοδευτικά μεγαλύτερα μεσοδιαστήματα, μέχρι τελικά να διακοπεί οριστικά. Στην περίπτωση που η περίοδος γίνεται ανώμαλη, σε μικρό ή μεγάλο βαθμό, με απρόβλεπτα μεσοδιαστήματα μεταξύ των έμμηνων ρήσεων, προτείνεται στις γυναίκες να επισκέπτονται το γυναικολόγο τους για να βεβαιωθούν ότι αυτό δεν οφείλεται σε κάποια ανωμαλία στη μήτρα τους.
> Εξάψεις & Νυχτερινή Εφίδρωση ~ περίπου το 75% των εμμηνοπαυσιακών γυναικών βιώνει εξάψεις οι οποίες διαφέρουν σε ένταση και συχνότητα και μπορεί να επιμείνουν για μήνες ή ακόμα και χρόνια (1). Οφείλονται στη διαστολή των περιφερικών αιμοφόρων αγγείων με αποτέλεσμα την αύξηση της θερμοκρασίας του δέρματος και την πρόκληση εξάψεων. Οι εξάψεις μπορεί να συνοδεύονται από αυξημένο καρδιακό ρυθμό, πονοκέφαλο, ζαλάδες, αύξηση βάρους, κόπωση και αϋπνία.
> Ξηρότητα του κόλπου ή αίσθηση καψίματος ~ παρατηρείται κυρίως κατά τη σεξουαλική επαφή. Η παραγωγή των υγρών του κόλπου είναι σημαντικά μικρότερη σε γυναίκες που δεν είναι πολύ δραστήριες σεξουαλικά. Αυτό μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα μια αίσθηση καψίματος, που μπορεί να γίνει αρκετά επώδυνη αν δεν ληφθεί σοβαρά υπόψη η κατάσταση. Η κατάλληλη υγρασία στην περιοχή του κόλπου μπορεί να διατηρηθεί με τη βοήθεια κατάλληλων γυναικείων προϊόντων για τη συγκεκριμένη περιοχή.
Πρόωρη Εμμηνόπαυση
Φυσιολογικά η εμμηνόπαυση εμφανίζεται μεταξύ των 40 και των 55 ετών. Ωστόσο υπάρχουν περιπτώσεις που μπορεί να εμφανιστεί σε νεότερη ηλικία. Για λόγους υγείας μπορεί μια γυναίκα να υποστεί ολική υστερεκτομή (χειρουργική αφαίρεση της μήτρας και των ωοθηκών), αν για παράδειγμα έχει διαγνωστεί καρκίνος στις ωοθήκες. Αυτή η ξαφνική αλλαγή στο σώμα της θα οδηγήσει σε πρόωρη εμμηνόπαυση, κάτι με το οποίο θα είναι δύσκολο να συμβιβαστεί. Επειδή τα ορμονικά μηνύματα μειώνονται, τα συστήματα του σώματος χάνουν τον κανονικό τους ρυθμό. Για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος, ο γιατρός μπορεί να προτείνει θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης (HRT). Η μερική υστερεκτομή (χειρουργική αφαίρεση της μήτρας) είναι λιγότερο πιθανό να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα μετά την επέμβαση.
Συμπληρώματα Διατροφής για Υγιή Εμμηνόπαυση
Η βιταμίνη E (200-600iu) είναι πλέον γνωστό ότι μπορεί να βοηθήσει στη μετρίαση των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης, κυρίως των εξάψεων, της νυχτερινής εφίδρωσης, της ταχυπαλμίας και της ξηρότητας του κόλπου (2). Ο συνδυασμός με βιταμίνη C και βιοφλαβονοειδή, κυρίως με εσπεριδίνη, σε ποσότητα περίπου 1000mg το καθένα, μπορεί να βοηθήσει τόσο στη μετρίαση των εξάψεων όσο και σε άλλα προβλήματα του κυκλοφορικού (2). Επιπλέον, πολλές γυναίκες έχουν διαπιστώσει ότι λαμβάνοντας επίσης 1500-3000mg ελαίου νυχτολούλουδου (evening primrose oil), μπορούν να βοηθηθούν ακόμα περισσότερο στην ανακούφιση από τα γενικά εμμηνοπαυσιακά συμπτώματα.
Διατροφή & Ορμονική Υγεία
Πολλές τροφές περιέχουν φυτοοιστρογόνα τα οποία έχει αποδειχθεί ότι είναι ιδιαίτερα ωφέλιμα κατά την εμμηνόπαυση. Οι Γιαπωνέζες που καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες τροφών που βασίζονται στη σόγια, η οποία περιέχει φυτοοιστρογόνα, έχουν σημαντικά μικρότερο ενδεχόμενο να εμφανίσουν εξάψεις ή άλλα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης (5). Άλλες τροφές που περιέχουν φυτοοιστρογόνα είναι ο λιναρόσπορος, το μάραθο, το σέλινο, ο μαϊντανός και τα καρύδια.
Βότανα που προτείνονται για την Εμμηνόπαυση
> Το Agnus castus (vitex agnus castus) είναι ένα βότανο που χρησιμοποιείται παραδοσιακά κατά τη διάρκεια της εμμηνόπαυσης και τα οφέλη του αποδίδονται στη δράση των συστατικών του στην υπόφυση. Παρόλο που το agnus castus δεν περιέχει ορμόνες, διεγείρει την παραγωγή ορμονών που ρυθμίζουν το γυναικείο μηνιαίο κύκλο. Ο υποθάλαμος και η υπόφυση παράγουν FSH (ωοθυλακιοτρόπος ορμόνη) και LH (ωχρινοτρόπος ορμόνη), ορμόνες που διεγείρουν τις ωοθήκες να παράγουν ορμόνες όπως προγεστερόνη και οιστρογόνα. Το agnus castus έχει χρησιμοποιηθεί αποτελεσματικά για τις εξάψεις, την κατακράτηση υγρών, την κατάθλιψη και άλλα συμπτώματα που σχετίζονται με την εμμηνόπαυση (3).
> Το Dong quai (angelica sinensis) έχει χρησιμοποιηθεί παραδοσιακά για τις εξάψεις κατά τη διάρκεια της εμμηνόπαυσης. Η δράση του αποδίδεται στην εξισορροπιστική/ προσαρμοσιογόνο δράση του στο γυναικείο ορμονικό σύστημα (4).
> Το φασκόμηλο (salvia officinalis) είναι ένα δημοφιλές βότανο με φυτοοιστρογονική και αντιιδρωτική δράση. Λαμβάνεται συχνά από γυναίκες που βιώνουν νυχτερινές εφιδρώσεις (4).
> Το Black cohosh (Cimifuga racemosa) έχει δράση που μοιάζει με των οιστρογόνων στο σώμα και μπορεί να βοηθήσει τις γυναίκες που βιώνουν εξάψεις. Οι γυναίκες που λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή που βασίζεται σε οιστρογόνα πρέπει να αποφεύγουν το black cohosh (4).
Αν παίρνετε κάποια συνταγογραφούμενη φαρμακευτική αγωγή συμβουλευτείτε το γιατρό σας πριν χρησιμοποιήσετε κάποιο βότανο.
Οστεοπόρωση
Η είσοδος στην εμμηνόπαυση κάνει πολλές γυναίκες να ανησυχούν για το ενδεχόμενο εμφάνισης οστεοπόρωσης. Τα οιστρογόνα βοηθούν στην πρόληψη της απώλειας ασβεστίου από τα οστά κι επομένως τα διατηρούν δυνατά. Κατά την εμμηνόπαυση, τα επίπεδα των οιστρογόνων πέφτουν με αποτέλεσμα να επιταχύνεται η απώλεια μετάλλων από τα οστά και αυτά να γίνονται εύθραυστα.
> Για να αποφευχθεί ή να καθυστερήσει η εξέλιξη της οστεοπόρωσης πρέπει να εξασφαλιστεί η καλύτερη δυνατή δομή των οστών. Είναι σημαντικό να υπάρχει η κατάλληλη πρόσληψη πρωτεϊνών με τη διατροφή μαζί με αντιοξειδωτικά θρεπτικά συστατικά (βιταμίνες C και Ε, β-καροτένιο, σελήνιο, ψευδάργυρο, μαγγάνιο και χαλκό) που εμπλέκονται στη διατήρηση της ακεραιότητας του κολλαγόνου στα οστά. Επίσης η πρόσληψη ασβεστίου, βιταμίνης D, μαγνησίου και ψευδαργύρου πρέπει να είναι κατάλληλη ούτως ώστε να αποφευχθεί η απώλεια αυτών των θρεπτικών συστατικών από τα οστά (6).
> Οι υπερβολικές ποσότητες ζωικών πρωτεϊνών, αλατιού, καφεΐνης, αναψυκτικών με ζάχαρη και το κάπνισμα είναι πιθανό να οδηγούν σε αυξημένη απώλεια ασβεστίου (4).
> Η άσκηση σε τακτική βάση, όπως το περπάτημα, μπορεί να βοηθήσει στη διατήρηση δυνατών οστών.
>Η National Osteoporosis Society συνιστά τις ακόλουθες ημερήσιες λήψεις ασβεστίου:
• Έφηβοι: 1000mg
• Προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες & άνδρες: 1000mg
• Γυναίκες που εγκυμονούν ή θηλάζουν: 1200mg
• Γυναίκες άνω των 45 ετών: 1500mg
• Γυναίκες άνω των 45 ετών που ακολουθούν HRT: 1000mg
Τροφές πλούσιες σε ασβέστιο είναι τα γαλακτοκομικά προϊόντα, τα μικρά ψάρια (με τα κόκαλα), το τοφού, τα προϊόντα σόγιας, τα λαχανικά, τα όσπρια και οι σπόροι σταριού (7).
Βιβλιογραφία
1. “Everywoman”, D. Llewellyn-Jones, 1993.
2. “Healing Through Nutrition”, M. Werbach, 1995.
3. “Woman Medicine”, S. Mills, 1992.
4. “The Natural Pharmacy”, Liniger et al. Prima. 1998.
5. Int J Alt Comp Med, July 1994. 12;7:19.
6. “Encyclopaedia of Natural Medicine”, M. Murray N.D. & J.Pizzorno N.D. Little, Brown & Co. 1998.
7. “Nutrition Concepts and Controversies”, F. Sizer & E. Whitney. West. 1994.
